Alfaliponzuur een superantioxidant met bijzondere capaciteiten (2024)

Alfaliponzuur is een zwavelhoudend vetzuur, dat van nature voorkomt in het menselijk lichaam. De stof is al sinds de jaren dertig van de vorige eeuw bekend. In 1951 werd de stof voor het eerst geïsoleerd, en de naam alfaliponzuur gegeven.

Alfa-liponzuur bestaat uit een keten van acht koolstofatomen, met daaraan gekoppeld twee zwavelatomen. De twee zwavelatomen zijn met elkaar verbonden, waardoor er sprake is van een ringstructuur. Door deze ringstructuur is alfaliponzuur oplosbaar in zowel vet als water, een belangrijke eigenschap zoals verder zal blijken.

Alfaliponzuur wordt in kleine hoeveelheden in de voeding aangetroffen. Onderzoeken met proefdieren hebben laten zien, dat radioactief gelabeld alfaliponzuur snel wordt opgenomen vanuit het maagdarmkanaal. Nadat het is opgenomen, verspreidt alfaliponzuur zich snel door het lichaam. Belangrijk is dat alfaliponzuur probleemloos de bloed/hersenbarrière passeert.

Alfaliponzuur is een belangrijk molecuul, dat zich in elke cel van het menselijk lichaam bevindt. Preciezer gezegd: alfaliponzuur bevindt zich in de mitochondria van elke cel: de energiefabriekjes waar suikers worden verbrand en omgezet in de energie die het menselijk lichaam nodig heeft. Alfaliponzuur is derhalve essentieel voor de cellulaire energieproductie.

De voornaamste brandstof voor het lichaam zijn de koolhydraten. Deze bevinden zich in de voeding en worden afgebroken in het maagdarmkanaal tot enkelvoudige suikers waarna ze in de bloedbaan worden opgenomen. Zodra de enkelvoudige suikers in de lichaamscellen arriveren, worden ze verder afgebroken tot moleculen pyrodruivezuur (pyruvaat). Dit pyruvaat wordt actief verder getransporteerd naar de mitochondria, de energiefabriekjes van de cel.

De volgende stap is dat ieder molecuul pyruvaat via een aantal stappen wordt omgezet in het molecuul acetyl co-enzym A. Dit proces, pyruvaat dehydrogenase genaamd, bestaat uit een vijftal stappen waarbij verschillende enzymen zijn betrokken. Eén van die enzymen is het enzym lipoamide, waarin het molecuul alfaliponzuur is opgenomen.(1)

Wie verder is geïnteresseerd in hoe het proces van cellulaire verbranding verloopt: ieder molecuul acetyl co-enzym A wordt via de zogenaamde citroenzuurcyclus verder afgebroken, totdat uiteindelijk de energie vrijkomt. Deze energie wordt vervolgens middels oxidatieve fosforylering vastgelegd in moleculen ATP (adenosine trifosfaat), de biomoleculaire opslagplaats van energie. Vandaaruit kan het lichaam de energie naar behoefte vrijmaken en benutten.

Voor alfaliponzuur zijn deze stappen niet meer van belang. Alfaliponzuur draagt zijn steentje bij in het begin van de cellulaire energiestofwisseling, door als onderdeel van het enzym lipoamide zorg te dragen voor de aanmaak van het molecuul acetyl co-enzym A.

Een zeer bijzondere eigenschap van alfaliponzuur en dihydroliponzuur is dat zij reeds geoxideerde antioxidanten in hun oorspronkelijke staat kunnen terugbrengen. Ze herstellen en verlengen de levensduur van vitamine C, vitamine E, glutathion en co-enzym Q10. Bovendien lijken ze in staat de gehalten aan antioxidanten zelfs te doen stijgen.

Alfaliponzuur en dihydroliponzuur leveren dus een belangrijke bijdrage aan het verhogen van de antioxidatieve capaciteit van het lichaam. Omdat zij zowel voorkomen in de waterfase als in de vetfase, bieden zij de breedst mogelijke bescherming aan het hele scala antioxidanten, deels oplosbaar in water (vitamine C), en deels oplosbaar in vet (vitamine E).(6,7,8,9)

Alfaliponzuur passeert gemakkelijk de bloed/hersenbarrière. Bovendien is het goed oplosbaar in vet. Alfaliponzuur zou daarom in potentie bescherming moeten bieden aan degeneratieve aandoeningen van het zenuwstelsel.

Zenuwweefsel bevat een zeer hoog gehalte aan meervoudig onverzadigde vetzuren. Deze vetzuren zijn gevoelig voor oxidatie. Vooral in de hersenen zijn energieverbruik en zuurstofverbruik bijzonder hoog. Als bijproducten worden vele vrije radicalen gevormd, die tot oxidatieve beschadigingen van het hersenweefsel kunnen leiden. Aandoeningen die hieruit voort kunnen komen zijn onder meer de ziekte van Parkinson, de ziekte van Alzheimer, en beroertes. Studies laten zien dat alfaliponzuur inderdaad de ontwikkeling van deze neurologische aandoeningen kan vertragen.(10,11,12,13,14,15,16)

Alfaliponzuur staat ook bekend als ontgifter van zware metalen zoals cadmium, kwik, koper en ijzer. Ophoping van deze zware metalen wordt vaak in verband gebracht met aandoeningen van het zenuwstelsel.(17)

Naar schatting 70% van alle diabetici heeft last van beschadigingen van het zogenaamde perifere zenuwstelsel. Dit is het gedeelte van het zenuwstelsel dat prikkels doorgeeft tussen het centrale zenuwstelsel (hersenen en ruggenmerg) en de spieren, klieren en zintuigen van het lichaam. De schade wordt veroorzaakt door oxidatieve stress.(23)

De klachten die hieruit voortvloeien, openbaren zich meestal door verminderd gevoel in de ledematen, pijn, motorische problemen en uitvalsverschijnselen. Men spreekt dan van polyneuropathie. Maar ook de zenuwgeleiding naar vitale organen als hart, lever en nieren kan worden verstoord.

Het gebruik van alfaliponzuur bij diabetische neuropathie is officieel geaccepteerd in Duitsland. De werking is onderzocht in verschillende studies.

Een drietal studies maakte deel uit van het project ALADIN (Alfa-Lipoic Acid in DIabetic Neuropathy). De uitkomsten van deze dubbelblinde, placebogecontroleerde studies waren dat alfaliponzuur tot verbetering van verschillende neuropathische klachten kan leiden.(24,25,26)

DEKAN (DEutsche Kardiale Autonome Neuropathie) was een andere dubbelblinde, placebogecontroleerde studie met alfaliponzuur. Hieraan namen patiënten deel waarbij de autonome zenuwvezels die het hart reguleren, waren aangetast. Na afloop van de experimentele periode bleken verschillende hartslag-parameters significant te zijn verbeterd.(25)

Aan de dubbelblinde, placebogecontroleerde SYDNEY 2 TRIAL deden 181 diabetici in Rusland en Israël mee die vijf weken lang dagelijks 600, 1200 of 1800 mg alfaliponzuur slikten. Alle groepen vertoonden significante verbeteringen in de diverse scores geassocieerd met neuropathie. De optimale dagelijkse dosering alfaliponzuur bleek 600 mg per dag te zijn.(27)

Een complicatie bij diabetes is dat er problemen kunnen optreden met het gezichtsvermogen. De verhoogde bloedsuikerspiegel bij diabetes remt de opname van vitamine C door de lichaamscellen. Hierdoor ontstaat verhoogde oxidatieve schade. In de ooglens openbaart die schade zich onder meer door staar, terwijl ook beschadigingen van het netvlies (retina) kunnen optreden.

Alfaliponzuur blijkt door zijn sterke antioxiatieve eigenschappen én het vermogen vitamine C te regenereren, de ontwikkeling van staar te kunnen remmen.(28,29) Onderzoek met ratten laat zien, dat alfaliponzuur de ontwikkeling van diabetische retinopathie kan vertragen.(30)

Uit de studies naar alfaliponzuur zijn geen negatieve bijwerkingen naar voren gekomen. Zelfs bij een dosering van 1800 mg per dag traden geen noemenswaardige bijwerkingen op. De LD50 (de dosering waarbij 50% van de proefdieren dood gaat) ligt ongeveer bij 400-500 mg/kg lichaamsgewicht. Voor een volwassen mens zou dit neerkomen op ongeveer 30-40 gram per dag!

De veiligheid op lange termijn werd bestudeerd in een onderzoek met ratten, die twee jaar lang dagelijks 20, 60 of 180 mg/ kg lichaamsgewicht kregen toegediend. Er werden geen significante effecten of afwijkingen gevonden, behalve dat de ratten bij 180 mg alfaliponzuur per dag minder voer opnamen en daardoor in gewicht achterbleven. Als veilige dagelijkse dosering (NOAEL: no-observed-adverseeffect level) voor alfaliponzuur wordt 60 mg/kg lichaamsgewicht per dag aangehouden.( 31)